Bebeklerde Göz Muayenesinin Önemi

Ülkemizde bebek ve çocukların göz sağlığı konusunda ailelerin yaptığı en temel  hata, çocuğun şikayeti olduğunu söyleyecek yaşa gelmesinin beklenmesidir. Gelişmiş ülkelerde genel sağlık politikası olarak  bebek ve çocuk göz muayenesi  tıpkı çocukluk çağı aşıları gibi sistemli ve düzenli  olarak yapılmakta ve belli dönemlerde tekrar edilmektedir.

Son yıllarda ülkemizde de yaygınlaşması için çabaladığımız bu sistemle,  sadece tembellik oluşturan göz bozuklukları değil, yetişkinlerde görüldüğü düşünülen ancak  bebeklik/ çocukluk çağında da rastlanan  ve gecikildiğinde ağır hasarlar yaratan glokom ( göz tansiyonu), katarakt, diyabet, hipertansiyon, çocukluk çağı göz tümörleri gibi nadir hastalıklar da teşhis edilebilir.Erken tedavi  çok daha yüz güldürücü, hatta  hayat kurtarıcı olabilir. Örneğin belirgin eklem  şikayeti  olmadığı halde, rutin  göz muayenesinde anormal bulgular saptanarak   romatolojiye yollanan ve romatizmal hastalık tanısı alarak tedaviye başlanan hastalarımız bulunmaktadır.

Çocuklarda göz muayenesi ilk 6 ayda yapılmalıdır.  Bu dönem kaçırıldı ise, ilk muayene en geç 2 yaşına kadar tamamlanmalı,  4. yaş ve ilkokula başlarken  tekrarlanmalıdır. Göz taraması değil, göz muayenesi ile,  gözbebeğini büyüten damlalarla ölçümler yapılarak  hem göz yapılarının, hem de göz numaralarının yaşına uygun olup olmadığı  saptanmalıdır.

Göz bozuklukları, genetik kökenli olup, anne babada bozukluk olmaması, çocukta göz bozukluğu olmayacağı anlamına gelmez. Okul öncesi çocuklarda göz bozukluğu sıklığının % 25 olduğu,  toplumda görme tembelliğinin %3-4 oranında görüldüğü,  ilk birkaç yılın tembellik gelişiminde çok önemli olduğu, erken dönemde tedaviye yanıtın daha iyi olduğu ancak 7 yaş sonrası tedaviye pek cevap vermediğini düşündüğümüzde erken ve düzenli muayenenin önemi daha iyi anlaşılır.

 Miyopi; uzağı iyi görememektir. Miyop çocuklar, yakını iyi gördüklerinden, çoğu kez bozukluklarının farkına varmazlar, herkesin uzağı  bu şekilde gördüğünü düşünürler.  Hipermetropi;  miyopinin tam zıddı değildir. Çocuk uzakta zorlanır ancak göz kaslarını kullanarak uzak görüntüyü kısmen  netleştirebilirse de yakında daha fazla  uyum yapması gerekeceğinden,  bir zaman sonra yakında (örneğin uzun okumalarda)  görüntü bulanıklaşmaya başlar.  Ek olarak netleme çabası bazen yakında içe kaymalara yol açar.

Gözlük takmak numarayı değiştirmez,  arttırmaz ya da azaltmaz, iyi görmemizi sağlar. Gözlük düzenli ve sürekli takılmalıdır. Arada gözlüğü çıkartıp gözü dinlendirmek diye bir yöntem yoktur, tersine gözü gözlük dinlendirir. 

Aileleri Göz Bozuklukları Konusunda Uyarabilecek Diğer Bulgular Nelerdir?

• Çocuğunuzun  gözbebeklerinden biri beyaz görünüyorsa, gözbebeklerinin şekli, büyüklüğü birbirinden farklı ise, göz kapaklarından biri gözbebeğini ciddi miktarda kapatacak kadar düşük ise,  gözlerde titreme ( nistagmus) varsa,
• Bebeğinizin gözleri normalden  iri, ışıktan çok rahatsız oluyor ve sulanıyorsa,
• Bebeklerde, 6 aydan sonra da  kayma devam ediyorsa, büyük çocuklarda yorgun ve uykusu geldiğinde   yada yakında bir şeyler incelerken gözünün  kaydığından şüpheleniyorsanız,

Güneşte bir gözünü kapatıyorsa,

• Yaşına uygun göz teması kurmuyor, oyuncaklarına ilgi göstermiyorsa, uzaktan seçemediği için televizyona çok yaklaşarak bakmak istiyorsa,
• Sık göz kırpıyor, gözlerini çok fazla oğuşturuyor , başını bir yöne doğru eğik tutuyorsa,
• Kitap okurken yazıların karıştığını söylüyor, çabuk yoruluyor, okumak istemiyor, satır atlıyor, parmağı ile sürmeden satırı takip edemiyor, sinemedaki üç boyutlu görüntüleri algılayamıyorsa  göz muayenesine getiriniz.

Ailenin,  konuşarak çocuğu muayeneye hazırlaması, mümkünse  E harfi çizerek oyunla çizgilerin yönünü eliyle göstermesini öğretmesi  muayeneyi kolaylaştırabilir. 

Özetle,  her çocuğun ilk bir yaş, en geç 2 yaşta mutlaka göz muayenesini yaptıralım, 4. ve 6. yaşlarda hiçbir şikayet olmasa da muayeneyi tekrarlayarak en kıymetli varlığımız çocuklarımızın  geleceğe net ve aydınlık bakmasını sağlayalım.

Sağlıklı günler dileğiyle,

Op. Dr. Fatma Altınsoy

Göz Vakfı Yıldırım Göz Merkezi

Göz Vakfı Hastaneleri Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.